Nguyên nhân gây sốc môi trường
Sốc môi trường ở lươn là hiện tượng lươn bị rối loạn sinh lý do thay đổi đột ngột hoặc điều kiện nuôi không ổn định. Một số nguyên nhân phổ biến:
- Thay đổi nhiệt độ nước quá nhanh (tạt nước mới, mưa lớn hoặc nắng gắt).
- Độ pH dao động mạnh (nước quá chua <5 hoặc kiềm >8, thay đổi pH trong ngày lớn).
- Hàm lượng oxy thấp, nước thiếu oxy do mật độ nuôi dày, rong tảo chết, hữu cơ phân hủy.
- Hàm lượng khí độc (NH3, H2S) tăng cao do bùn đáy, thức ăn dư thừa.
- Xử lý thuốc, hóa chất, kháng sinh liều cao làm lươn bị stress.
- Nguồn nước ô nhiễm từ sông, kênh rạch, hoặc cấp nước chưa lắng lọc.
Triệu chứng nhận biết
Lươn bị sốc môi trường thường có những biểu hiện rõ rệt:
- Bơi lội bất thường, nổi đầu liên tục, tập trung góc bể.
- Thở gấp, ngoi lên mặt nước nhiều lần, phản ứng chậm.
- Da đổi màu nhợt nhạt, nhớt nhiều hoặc bị tuột nhớt.
- Một số con yếu, nằm im, dễ chết rải rác.
- Nếu nặng, lươn bỏ ăn, thân cong queo, dễ bị nấm và ký sinh trùng tấn công.
Thời gian hay mắc bệnh
- Sau những cơn mưa lớn hoặc nắng nóng gay gắt.
- Khi thay nước đột ngột hoặc cấp nước mới chưa xử lý kỹ.
- Mật độ nuôi cao giai đoạn lươn bột lên size và lươn thương phẩm.
- Giai đoạn chuyển mùa (mưa – nắng xen kẽ) ở miền Tây thường thấy nhiều ca sốc môi trường.
Cách điều trị
Khi phát hiện lươn bị sốc môi trường, cần xử lý nhanh:
- Ổn định chất lượng nước:
- Thay 20–30% nước sạch, đã lắng lọc.
- Sục khí, tăng cường oxy.
- Bổ sung vôi Dolomite liều 2–3 kg/100 m³ nước để ổn định pH.
- Dùng thuốc – hóa chất hỗ trợ:
- Vitamin C + Electrolyte: giúp lươn phục hồi sức đề kháng, giảm stress.
- Khoáng tổng hợp, men vi sinh: cân bằng hệ vi sinh trong nước.
- Glutaraldehyd (liều thấp) hoặc Iodine để khử trùng nguồn nước, hạn chế vi khuẩn, nấm phát triển.
- Kết hợp men tiêu hóa + thuốc bổ gan: giúp lươn ổn định đường ruột, giảm sốc do biến đổi môi trường.
Phòng ngừa sốc môi trường
- Quản lý nguồn nước: luôn cấp nước đã lắng lọc, tránh thay nước đột ngột.
- Duy trì pH ổn định (6.5 – 7.5), nhiệt độ nước 26–30°C.
- Định kỳ sử dụng men vi sinh, khoáng để cải thiện môi trường.
- Giảm mật độ nuôi hợp lý, không để bùn đáy tích tụ.
- Trước khi thay đổi môi trường (xả bể, tạt thuốc), nên cho lươn ăn vitamin C hoặc khoáng chất chống sốc.
- Che mát bể nuôi, hạn chế nắng nóng trực tiếp và tránh nước mưa tạt thẳng vào bể.
✅ Kết luận: Sốc môi trường là bệnh thường gặp trong nuôi lươn, đặc biệt giai đoạn chuyển mùa và khi quản lý nước chưa chặt chẽ. Người nuôi cần chủ động phòng ngừa bằng cách duy trì môi trường ổn định, bổ sung khoáng – vitamin định kỳ và xử lý nước trước khi cấp cho bể nuôi.