Nguyên nhân gây bệnh ký sinh trùng ở lươn
Bệnh ký sinh trùng ở lươn thường do trùng bánh xe (Trichodina sp.) và trùng quả dưa (Ichthyophthirius multifiliis) ký sinh ngoài da, mang. Nguyên nhân chính:
- Mật độ nuôi quá dày, nước ao/bể ô nhiễm, nhiều chất hữu cơ.
- Thời tiết thay đổi đột ngột (mưa nhiều, lạnh, nắng nóng), lươn suy yếu sức đề kháng.
- Nguồn nước cấp chưa được xử lý, mang mầm bệnh ký sinh trùng từ bên ngoài.
- Lươn giống yếu, chưa qua xử lý sát trùng khi thả.
Triệu chứng nhận biết
Khi lươn bị ký sinh trùng, dễ quan sát các dấu hiệu:
- Lươn ngứa da, thường cọ mình vào giá thể, thành bể.
- Da lươn xám đục, tiết nhiều nhớt, có đốm trắng li ti (trùng quả dưa).
- Lươn bơi lội bất thường, nổi đầu, giảm ăn, thậm chí bỏ ăn.
- Mang bị tổn thương, lươn thở gấp, nổi lên mặt nước để lấy oxy.
- Nếu bệnh nặng, lươn yếu, gầy sút, dễ chết hàng loạt.
Thời gian hay mắc bệnh
- Xuất hiện quanh năm nhưng cao điểm vào mùa mưa, chuyển mùa (tháng 5–10 âm lịch ở miền Tây).
- Giai đoạn lươn giống, lươn bột mới thả và lươn đang suy yếu sau khi vận chuyển rất dễ nhiễm.
Cách điều trị bệnh ký sinh trùng ở lươn
Thuốc và biện pháp xử lý:
- Tắm thuốc sát trùng (áp dụng cho lươn giống, lươn size nhỏ):
- Dùng Formalin (Formol 37%) liều 100–150 ml/m³, tắm lươn 30–60 phút.
- Muối hột: 2–3 g/lít nước, tắm 10–15 phút.
- Iodine, Povidine: tạt khử trùng nước bể, hạn chế lây lan.
- Diệt ký sinh trùng trong bể:
- Dùng Xanh Malachite (Malachite Green) hoặc CuSO₄ (đồng sunfat) theo liều khuyến cáo, đảm bảo an toàn cho lươn.
- Với lươn bố mẹ và lươn thương phẩm: nên ưu tiên sản phẩm thảo dược hoặc thuốc an toàn, tránh tồn dư.
- Bổ trợ tăng sức đề kháng:
- Trộn Vitamin C, khoáng, men vi sinh đường ruột vào thức ăn.
- Sử dụng thảo dược (tỏi, lá xoan, lá xoài non nấu nước) để giảm áp lực ký sinh trùng.
⚠️ Lưu ý: Khi dùng hóa chất, phải giảm mật độ, tăng oxy, theo dõi chặt chẽ để tránh sốc thuốc.
Cách phòng ngừa bệnh ký sinh trùng ở lươn
- Chuẩn bị bể nuôi sạch: tẩy dọn bể, phơi đáy, diệt khuẩn trước khi thả lươn.
- Xử lý nước cấp: dùng vôi, Iodine, vi sinh để loại bỏ mầm bệnh.
- Thả giống khỏe mạnh, đồng cỡ, qua xử lý muối/Iodine trước khi thả.
- Quản lý môi trường nước: thay nước định kỳ, tránh ô nhiễm hữu cơ.
- Mật độ vừa phải, không nuôi quá dày.
- Định kỳ tạt thảo dược, vi sinh, Iodine để duy trì môi trường sạch.
- Bổ sung vitamin, khoáng, men tiêu hóa để nâng cao sức đề kháng cho lươn.
Kết luận
Bệnh ký sinh trùng (trùng bánh xe, trùng quả dưa) ở lươn là bệnh thường gặp, gây hao hụt lớn nếu không xử lý kịp thời. Bà con cần phát hiện sớm – xử lý đúng thuốc – quản lý nước tốt – bổ sung sức đề kháng để bảo vệ đàn lươn khỏe mạnh.